Wzory i ornamenty w domach góralskich a symbol kwiatu życia

1. Wstęp

Niniejszy tekst nie jest artykułem, lecz swoistym felietonem – stanowi przemyślenia po odwiedzeniu Zakopanego i charakterystycznych obiektów wybudowanych w tzw. „stylu zakopiańskim^„1, wykonanych głównie według projektu Witkiewicza (wynika to z tego, że obecnie te właśnie obiekty są udostępnione dla zwiedzania, – znajdują się w nich muzea). Zostanie wykazany związek pomiędzy ornamentami występującymi w elementach budynków, oraz symbolem kwiatu życia.

2. Ornamentyka

Moją uwagę zwróciły przede wszystkim elementy zlokalizowane w miejscach mało widocznych na pierwszy rzut oka – takich jak belka podstropowa, tzw. sosręb, a także trochę bardziej widocznych – np. nadprożu drzwiowym. Są to elementy konstrukcyjne których zasadą działania jest praca „na zginanie” mająca przenieść tzw. „momenty zginające” (pojęcia pochodzące z mechaniki budowli). Sosręb (sostrąb, siestrzan, stragarz) zgodnie z definicją² jest to główna belka w stropie drewnianym. Biegnie w kierunku poprzecznym do pozostałych belek. Zazwyczaj ma większy przekrój. Elementy te pełnią zatem bardzo ważną funkcję z punktu widzenia statyki budynku i bezpieczeństwa jego użytkowania. Ornamenty te to tzw. „rozeta” – zazwyczaj sześciodzielny kwiat wpisany w okręgu, ale także występujący w formie kilku przenikających się rozet.

Podstawowe pytania jakie zadałem sobie widząc tego typu ornamenty to:

• Kto je wykonał?

• W jakim celu?

• Co oznaczają?

 Odpowiedzi na te pytania wydają się oczywiste, ponieważ najczęściej w takich miejscach jak belka podstropowa wykonywany był znak mistrza ciesielskiego (gmerk), który wykonywał dany obiekt. Jednak znak ten powtarza się w tak wielu obiektach (nie tylko na podhalu), oraz w tak wielu miejscach w obrębie jednego domu, że uważam tego typu znak za uniwersalny ornament. Sosręby były pokrywane także sentencjami i życzeniami. Według mnie znaki stosowane na elementach domów, ale także na różnego typu przedmiotach użytkowych są tradycyjnymi ornamentami. Ich rodowód nie jest poznany i zapewne ginie w mrokach dziejów, więc nawet nie zamierzam zagłębiać się w te kwestie.

 Chciałbym jednak zwrócić uwagę na znaczne podobieństwo znaków wykonanych w przedstawionych przykładach do symbolu tzw. „kwiatu życia³”, oraz „ziarna życia⁴”, opisywanego przez Drunvalo Melchizedeka⁵. Symbol kwiatu życia, zgodnie z opisami autora, pojawiał się już w starożytnym Egipcie, ale także na całym świecie: Irlandii, Anglii, Izraelu, Chinach, Tybecie, Grecji, Japonii… pojawiają się także w rysunkach Leonarda da Vinci. W związku z tym jest to symbol uniwersalny, pojawiający się w wielu kulturach na przestrzeni wielu wieków i w różnych miejscach.

  Symbol reprezentuje cykl –

w środku Kwiatu Życia znajduje się siedem połączonych ze sobą kół, zwanych ziarnem życia. Z ziarna powstaje kwiat, a kwiat rodzi owoc. Według Melchizedeka Kwiat Życia zawiera w sobie wszystkie formuły matematyki, każde prawo fizyki, harmonię muzyczną i każdą biologiczną formę życia, łącznie z ludzkim ciałem. Znajdziemy w nim także platońskie bryły, będące wzorcami dla wszystkich atomów, pierwiastków, poziomów, wymiarów, dla wszystkiego co istnieje we wszechświecie w formie fal.⁶

W związku z powyższym symbole wykonane na elementach konstrukcyjnych i dekoracyjnych zaprezentowane na zdjęciach mogą stanowić reminescencję wiedzy przodków. Wiedzy, która cały czas istnieje w różnych częściach naszej planety i z powodzeniem jest stosowana na przestrzeni wieków – również w wieku XIX, kiedy to w większości powstały przedstawione obiekty. Należy tu podkreślić, że symbol kwiatu życia stanowi jedynie cząstkę znacznie większej i obszerniejszej wiedzy dotyczącej geometrii i świętej geometrii. Także dzisiaj wiedza ta jest stosowana przez wiele korporacji do opracowania swojej identyfikacji wizualnej – w tym logotypów. Znaki mają w sobie określony przekaz, są skonstruowane w sposób harmonijny lub dysharmonijny i tak samo oddziałują na otoczenie. Także symbolika kwiatu życia stanowi określony przekaz, nawet jeśli użyty nieświadomie, lub podświadomie przez ówczesnych budowniczych. Jako symbol pewnego cyklu, zamkniętego obiegu może stanowić symbol pełni, obfitości, pomyślności, a wpisanie w okrąg może świadczyć o tym, że mógł pełnić funkcje ochronne. Jakby nie patrzeć obiekty, w których został zastosowany przetrwały do dzisiaj wiele zawieruch minionych ponad stu lat.

3. Zakończenie i wnioski

Symbole, które przypadkowo zobaczyłem stanowiły dosyć duże zaskoczenie, ale jak wiedza o nich przetrwała aż do czasów witkiewiczowskich i stanowi dzisiaj żywe świadectwo obecności starożytnej (a co najmniej historycznej) wiedzy. Sceptycy powiedzą, że to tylko ornamenty, tradycyjne dla regionu, nie ma w nich drugiego dna. Optymiści zaś zauważą w nich coś więcej niż symbol i powiążą symbol kwiatu życia i rozety. Nie ma jednak wątpliwości, że podobieństwo między symbolami jest tak oczywiste, że wydaje się, nie może być jedynie kwestią przypadku.

Przypisy:

1 Za Wikipedia: Styl zakopiański, styl witkiewiczowski – styl architektoniczny wprowadzony przez Stanisława Witkiewicza w latach 90. XIX wieku. [dostęp 18 X 2015]

2 Za Wikipedia [dostęp 18 X 2015]

3 Ang. flower of life

4 Ang. seed of life

5 Melchizedek D.: Pradawna tajemnica kwiatu życia. Tom I. Wydawnictwo Centrum.

6 http://swietageometria.info/podstawowe-pojecia?start=6 [dostęp 18 X 2015]

Reklama